Əfqanıstan, Türkiyə və Pakistanla birlikdə Qarabağda Vətən müharibəsinin ilk günlərindən Azərbaycana qeyd-şərtsiz siyasi dəstək ifadə edən ölkələrdən birinə çevrildi. Oktyabr ayının əvvəllərində Əfqanıstan Milli Asambleyasının Yuxarı və Aşağı palataları Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü dəstəklədikləri barədə bəyanat qəbul etdi, həmçinin Əfqanıstan Xarici İşlər Nazirliyi Azərbaycanın ərazilərinin işğalına son qoyulmasını tələb edən sənədlə çıxış etdi.
Buna cavab olaraq, Ermənistan Əfqanıstanın KTMT-də müşahidəçi statusundan məhrum edilməsini istədi və təşkilatın Parlament Assambleyasına müvafiq tələb göndərdi. Ancaq bu demarş nəticəsiz qaldı.
Bunun yanında Kabilin mövqeyi Bakıda qiymətləndirildi. Bu həftə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev Əfqanıstan İslam Respublikasının (ƏİR) Milli Təhlükəsizlik müşaviri Həmdullah Mohib və Prezident Administrasiyasının rəhbəri Məhəmməd Şakir Karqarı qəbul edib. Söhbət əsnasında Əfqanıstan Prezidenti Məhəmməd Əşrəf Qaninin Azərbaycana verdiyi siyasi dəstək qeyd edilib. Bundan əlavə, Əfqanıstandan gələn nümayəndə heyəti Azərbaycan Respublikası Dövlət Təhlükəsizlik Xidməti (DTX) və Azərbaycan Müdafiə Nazirliyində görüşlər keçirib.
Müasir Əfqanıstanın Tədqiqat Mərkəzinin direktoru Ömər Nessar Media.Az-a müsahibəsində qeyd edib ki, Bakı ilə Kabil arasındakı münasibətlərin hazırkı mərhələsinə müharibə zamanı Əfqanıstanı Azərbaycanı siyasi dəstəklə təmin edən dünyanın ilk dövlətləri arasında göstərmək olar:
“Əfqanıstan Ermənistanı Azərbaycan ərazilərinin işğalını dayandırmağa çağırdı. Ən yeni tarixə də nəzər yetirsəniz, əfqanların ötən əsrin 90-cı illərində azərbaycanlılara siyasi və mənəvi dəstək verdiklərini görmək olar”.
Ömər Nessar mövcud danışıqlara və təmaslara gəlincə isə bildirib ki, ƏİR-in Milli Təhlükəsizlik Departamentinin Baş direktoru general-leytenant Əhməd Ziya Saracın da daxil olduğu nümayəndə heyətinin tərkibinə əsasən demək olar ki, söhbət təhlükəsizlik məsələlərində əlaqələrin inkişafından və məlumat mübadiləsindən gedir.
Müsahibin sözlərinə görə, məsələlərdən biri də Kabildə Azərbaycan səfirliyinin açılması ola bilər.
“Ümumiyyətlə, Əfqanıstanın Azərbaycana siyasi dəstəyini iki ölkə arasındakı əlaqələrin inkişafı üçün çox yaxşı bir impuls olduğuna inanıram” – deyə o əlavə edib.
– Kabilin İkinci Qarabağ müharibəsinə reaksiyası Ermənistanda qəzəbə səbəb oldu, hansı ki, Əfqanıstanın KTMT-də müşahidəçi statusundan məhrum edilməsi təklifini verdi. Bu status ölkəniz üçün vacibdirmi?
– Bilirsiniz, Əfqanıstan elə bir vəziyyətdədir ki, maraqlarını təbliğ etmək üçün istənilən platformadan istifadə etməyə çalışır. KTMT belə platformalardan biridir və bu bölgə üçün olduqca yaxşıdır. KTMT Parlament Assambleyası çərçivəsində mütəmadi olaraq geniş regional tədbirlər keçirir, Əfqanıstan həmişə yüksək səviyyədə təmsil olunur, danışmaq, mövqeyini qonşularına çatdırmaq imkanı qazanır. Buna görə, bəli, KTMT-nin imkanları böyük əhəmiyyətə malikdir. Ancaq bu müraciətlər (Ermənistandan – red.) təşkilatın başqa üzvləri tərəfindən dinlənilmədi, Əfqanıstan öz mövqeyini qorudu.
– Mövzunu davam etdirərək: Əfqanıstan, məsələn, Pakistan və Türkiyə kimi dərhal Azərbaycanı dəstəklədi. Bəlkə bu, Kabillə İslamabad arasındakı sıx münasibətlərdən qaynaqlanır?
– Açığını deyim ki, Əfqanıstan ilə Pakistan arasında münasibətlər olduqca mürəkkəbdir. Bununla birlikdə, üçüncü ölkənin Kabilin mövqeyinə təsirindən danışırıqsa, daha çox Türkiyə haqqında danışa bilərik. Əfqan cəmiyyətində və elitasında Türkiyəyə çox yaxşı münasibət göstərilir. Ancaq şəxsən mən hesab edirəm ki, Əfqanıstandan Azərbaycana göstərilən dəstək Bakı ilə Kabil arasındakı birbaşa təmasların nəticəsidir.
– Azərbaycanın olduğu kimi Türkiyənin də Əfqanıstanda sülhməramlı kontingenti var…
– Bəli, Əfqanıstanda Türkiyə və Azərbaycanın sülhməramlı kontingenti var. Türk hərbçilərin sayı azalıb, ancaq xidmətlərini davam etdirirlər. Yeri gəlmişkən, bu yaxınlarda Ankara artıq NATO-nun xaricində Əfqanıstandakı hərbi mövcudluğunun genişləndirilməsi məsələsini nəzərdən keçirməyə hazır olduğunu açıqladı. Bildiyiniz kimi, ABŞ-ın, uyğun olaraq NATO-nun Əfqanıstandan qoşunların çıxarılması ilə bağlı danışıqlar var. Ancaq Türkiyə mandat müddətini uzatmağı düşünür.
